Biograaf Nico Keuning: "Ik ben begonnen met lezen, studenten beginnen met schrijven"
HEILOO - Neerlandicus Nico Keuning uit Heiloo is biograaf, schrijver, uitgever en gastdocent. Naast biografieën heeft hij onder meer monografieën en een roman op zijn naam staan. Ook schreef hij de roemrijke geschiedenis van Drukkerij Uitkijkpost, ‘Een bedrijf in letters’. Begin juni verscheen zijn boek ‘De boekenfluisteraar – Over schrijven en schrijvers’.
Nico Keuning woont in een voormalige dokterswoning. In wat vroeger de praktijk was heeft hij zijn grote werkruimte. Daar, omringd door overvolle boekenkasten, bouwt hij aan zijn inmiddels flinke oeuvre en bestierde hij zijn uitgeverij Reservaat (1989-2016). In ‘De boekenfluisteraar’ doet Keuning verslag van een cursus Creatief Schrijven. Zes jonge vrouwen krijgen elke week een schrijfopdracht die hij vervolgens verbindt met werk van hedendaagse bekende schrijvers als Rob van Essen, Lale Gül, Karl Ove Knausgård en Sally Rooney. “Ontzettend leuk om te doen,” zegt Keuning. “Het zogeheten Honours-programma van de Hogeschool van Amsterdam biedt modules aan buiten het reguliere programma, waarvoor studenten certificaten kunnen verdienen. Elk semester geef ik een cursus Creatief Schrijven. Ik bespreek met de studenten wat ze geschreven hebben en laat vervolgens zien hoe een echte schrijver dat doet. Een opvallend verschil is dat ik begonnen ben met lezen, en studenten beginnen met schrijven. Maar het een kan niet zonder het ander. Vandaar dat ik ze wil stimuleren om meer te gaan lezen.”
Eerste biografie
Keuning is vooral bekend als biograaf. Zo schreef hij de levensgeschiedenissen van onder anderen Jan Arends, Willem Brakman, Max de Jong en Bob den Uyl, en werkt hij momenteel aan de biografie van Belcampo. Hoe word je biograaf en vooral: hoe breng je ordening aan in het soms overweldigende materiaal dat je ter beschikking staat? Ook daarover schrijft Keuning in ‘De boekenfluisteraar’. “Mijn doctoraalscriptie ging over het lange gedicht ‘Heet van de naald!’ van De Jong. Het gedicht gaat over een onbereikbare geliefde, een onderwerp dat mij als jongeman natuurlijk bijzonder aansprak. Net als hij leefde ik toen op een klein zolderkamertje in Amsterdam. Ik heb over De Jong gepubliceerd in literaire tijdschriften en heb ook enkele dichtbundels van hem samengesteld. In 1989 startte ik mijn uitgeverij Reservaat. Ik kreeg een bestelling van Bert Voeten, dichter, vertaler en echtgenoot van Marga Minco. Op een begeleidend kaartje vroeg hij mij wanneer ik de biografie van Max de Jong ging schrijven. Ik dacht: "Als Voeten denkt dat ik dat kan, ga ik het doen." In 2000 is de biografie gepubliceerd. Vanaf dat moment was ik niet alleen docent, publicist en uitgever, maar ook biograaf.”
Inhoud vindt vorm
Het schrijven van een goede biografie begint volgens Keuning met onderzoek naar leven en werk van de schrijver. “Kennis van zaken is essentieel. Je moet weten wat de hoofdweg is, welke zijpaden interessant zijn en welke niet. De inhoud vindt vervolgens vanzelf een vorm. Daarnaast houd ik mijn uitgangspunten voor een goede biografie in de gaten. Zo moet de persoon tot leven komen, de lezer moet de auteur leren kennen. Ook moet een biografie nieuwe inzichten opleveren, dient het een echt verhaal te zijn en geen droge, al te conventionele en lineaire opsomming van feiten. Heel belangrijk is het opnemen van brieffragmenten. Net als citaten uit gesprekken en anekdotes zijn ze onontbeerlijk om een authentiek beeld van de hoofdpersoon te schetsen."
‘Elke biografie die geschreven moet worden is het verhaal van een beklimming,' aldus de Franse auteur Henry Bordeaux. Een omschrijving die Nico Keuning, een hartstochtelijk racefietser die onder meer de Mont Ventoux enkele keren heeft bedwongen, moet aanspreken. Ook een biografie begint op het punt waar je grip krijgt op het onderwerp en hoger kunt klimmen. Keuning baseert zich daarbij op een element dat kenmerkend is voor het leven, en/of de thema's in het werk van de schrijver. "De biografie van Willem Brakman begint met een verhuizing, die van Max de Jong met zijn dood. Voor Bob den Uyl startte ik met een hoofdthema uit zijn boeken, de desillusie, en de biografie van Jan Arends begint met zijn geboorte, aangezien hij nooit heeft geweten wie zijn vader was. Inhoud vindt vorm, zoals ik al aangaf.”
Uitzonderlijk, tragisch en komisch
Hoe kiest Keuning de auteur over wie hij een biografie wil schrijven? "De overeenkomst is dat ze in een eigen universum leven, en in die wereld zijn ze gelukkig. Maatschappelijk zijn ze in meer of mindere mate onmogelijk. Daarmee bedoel ik niet dat ze in de maatschappij niet functioneren, zowel Belcampo als Brakman werkte als arts, maar in de kern waren ze volkomen antiburgerlijk. De auteurs staan op zichzelf, behoren niet tot een literaire stroming. Zij verenigen het uitzonderlijke, het tragische en het komische. Dat maakt ze zo intrigerend."
‘De boekenfluisteraar' ligt nu in de boekhandel. Op zaterdag 16 juli is Nico Keuning te gast in het door Frits Spits gepresenteerde De Taalstaat, Radio1, 11.15 uur.
