De truc van de Elfstedentocht 1997 - Jaap Sombroek

HEILOO - De komende weken lees je op onze website herinneringen van Heilooërs aan het fenomeen Elfstedentocht. Dit keer is het woord aan Jaap Sombroek.

“Het begon voor mij in 1963, ijsvrij van de lagere school. De tocht kijken op televisie onder de eettafel bij meester Kuiper. Ene Reinier Paping uit Ommen wint de twaalfde heroïsche tocht. Daar ‘s zomers in een vakantiehuisje het Elfstedenvirus te pakken gekregen. Zo’n Elfstedenkruisje wilde ik ook eens binnenhalen.

Begin 1997 opende Kroes het nieuwe jaar met: “It giet oan!” Prachtig natuurijs tijdens het kerstreces ervoor. Zo’n 200 km aan tochten gedaan. Vlug nog even door West-Friesland, een tocht van 75 km. Geen tijd voor nieuwe schaatsen. De overnachting in Leeuwarden was snel geregeld, 15 min. lopen van de Frieslandhal. ‘s Avonds alles klaarleggen en na wat neuten Berenburg vroeg proberen te slapen. Om 05.30 uur eruit voor de start op tv. Ik moest om 07.30 uur gaan voor de 200 km. Met minder kleren aan en minder kleren mee dan in 1985, ga ik samen met Aad Hoetjes op stap. Proberen zuinig te rijden en minder te zweten. Achter op de schaatsen zitten. Voor de wind ga je makkelijk over op de punten. Mijn truc was: een tasje met kasseien onder mijn kont. Zwaartepunt achterop. Vanaf de Zwette richting Sneek veel rechtopstaand voor de wind mee gaan. Dat schiet op. Gelukkig waren de scheuren in het ijs hier overdwars.

Met zijwind na Hindeloopen, proberen in een waaier te schaatsen. Recht achter elkaar kan ook, als ieder maar in hetzelfde tempo doorschaatst. Dat lukte mij een tijdje, achter alleen een Friese boer op laarzen en doorlopers. In Witmarsum word ik aangemoedigd door supporters van de Limmer IJsclub. Vanaf Harlingen naar het oosten is windkracht zeven voor het eerst echt flink tegen. Bij aankomst in Franeker om 15.30 uur is 130 km afgelegd. Het is daar groot feest. Even bijkomen, een half uur sfeer proeven en bijtanken. Gauw doorgaan, het is nog licht. Eén oog is wazig. Bevroren? Nee, droge ogen. Bij een EHBO-post haal ik mijn lenzen eruit. Ik zet mijn bril op. Die beslaat af en toe en hindert mijn voortgang. Nu kan ik geen scheuren meer zien. Valpartij onder een lage brug. Vergeten dat ik een rugtas droeg. De concentratie is verslapt. De keien kunnen er nu wel uit. Tegen de wind schaats je vanzelf achterop. Het is aardedonker, doodstil en de storm straf tegen.  

Op het wisselpunt in Bartlehiem een kwartiertje meedeinen met de massa. De Dokkumer Ee barst van de scheuren in lengterichting. Er ligt ook sneeuw. Veel verlichting. Bouwlampen zijn verblindend. Heb nog genoeg tijd. Doe rustig aan, maar val regelmatig en krijg andere schaatsers over mee heen. In Birdaard een interview met Radio Friesland en een foto voor de krant. Ook Dokkum is hel verlicht. De gezelligheid vergoedt veel. Uurtje bijkomen en eten. Snert als ondergrond voor straks om het volbrengen van de tocht te vieren. Terug uit Dokkum vóór de wind. Met slappe poten proberen de controle te bewaren. Weer die rotlampen langs het ijs. Helikopters schijnen bij. Een apocalyptisch effect. Op het ijs en het weiland liggen sneeuwduinen. Je ziet geen verschil. Volop valpartijen. Ik val in de sneeuw en duik een paar keer in het riet. Eindelijk weer in Bartlehiem en met de wind weer van opzij naar Oentsjerk.

Na nog een geheime controle (de derde) rechtsaf de Bonkevaart op. Met mijn schaatshoezen scherm ik mijn ogen af tegen de tv-lampen. Ik recht mijn rug en kan bijna niet remmen voor mijn laatste stempel. Het is 21.30 uur. Moe maar voldaan. Dankzij de vele vrijwilligers. Kruisje kreeg ik via de post. Zaterdagavond gevierd in de kroegen van Leeuwarden. De volgende dag op tijd terug voor de kerk en maandag weer te werk. Missie volbracht na tien jaar trainen bij de Limmer IJsclub en dankzij de stenentruc!