Dorette Giling, kunstenares uit Heiloo
Dorette Giling, kunstenares uit Heiloo

Jan en Dorette Giling uit Heiloo, kunstenaars in hart en nieren

Algemeen

Op een zonnige zondagmiddag in november ben ik op de scooter op weg voor een dubbelinterview met Jan en Dorette Giling in Heiloo, beiden kunstenaars van teen tot kruin. Met de wetenschap dat zij met een ‘schildersoog’ kijken naar alles in hun omgeving, doe ik onderweg mijn uiterste best de prachtige natuur vast te leggen met een dergelijk oog voor detail. Onmogelijk blijkt als ik aankom in de woning en het atelier van Jan, slechts 92 jaar oud. De tekeningen, schetsen en schilderijen, zijn zoveel gedetailleerder dan ik heb kunnen vastleggen, het keramiek van Dorette heeft zoveel meer lijnen dan ik voor mogelijk had gehouden.

Het welkom in het huis van Jan en zijn vrouw Wil is warm en dankbaar. ‘Wat een eer dat ik weer in de Uitkijkpost kom met mijn hobby. Dat had ik nooit durven dromen’, aldus een zeer bescheiden Jan Giling. Aan het woord komen een zeer bescheiden Jan en zijn dochter Dorette Giling, ook een zéér verdienstelijk kunstenaar, over hun passie voor kunst, over inspiratie en over elkaar.

Bij binnenkomst werd mij gelijk duidelijk wie hier wonen. Een artistiek gezin waar kunst de dag bepaalt. Schilderen is hier niet alleen een hobby, het was werk en het is nog elke dag een passie en ontspanning. Jan zijn mooiste werk hangt in de gang; een portret van zijn vrouw Wil, ‘de muze’, geschilderd tijdens de vakantie. Een moment van onvoorwaardelijke liefde vastgelegd op een doek.

Hoe het allemaal is begonnen, Jan, dat kunstenaarschap?

‘Ik ben opgegroeid in een tuindersfamilie. Mijn moeder overleed in 1940 en mijn vader hertrouwde met een dame uit Haarlem. Zij wilde al vrij snel terug naar die stad en dus verhuisden we in mijn jonge jaren van Berkhout naar Haarlem.

Ik tekende op de lagere school altijd op de schoolborden, dat lieten de docenten dan staan. De zoon van deze tweede moeder tekende ook, net als ik. Mijn eerste tekenlessen heb ik van hem gekregen. Binnen een week na aankomst in Haarlem zat ik al 1 dag per week op de Vrije Haarlemse Schilderschool, Op 17 jarige leeftijd kwam ik bij uitgeverij Spaarnestad terecht als leerling reproductie, daarna werd ik illustrator. In dezelfde periode ging ik s avonds naar de Rijksacademie. Daar leerde ik het verschil tussen illustreren/tekenen en schilderen. De academie was voor mij gelijk artistiek thuiskomen.’

‘Van illustreren naar het vrije schilderen is een hele overgang. Schilderen is echt een heel ander vak dan tekenen, veel vrijer. Doordat mijn vader zo achterlijk goed kan tekenen, kan hij in zijn schilderijen de kleinste details bijna niet weglaten. Mijn moeder zegt wel eens dat je in een schilderij van een jogger het logo van zijn trainingspak kan onderscheiden. In het schilderen moet je leren dingen en details los te laten en dat vindt mijn vader nog dagelijks een creatieve strijd.’

Jan vervolgt. ‘Vervolgens heb ik gewerkt voor FIBO Beeldonderwijs in Zeist. Daar maakte ik tekeningen in de serie Vaderlandse Geschiedenis voor scholen. Een volgende stap was die naar de reclamebranche, dat waren mijn topjaren. De Samson leeuw van de shag van Niemeyer, die leeuw heb ik ontworpen en getekend naast storyboards en talloze illustraties voor kinderboeken en kranten.’

En hoe ben jij tot het kunstenaarschap gekomen, Dorette?

‘Met zo’n vader, wat kan je anders? Mijn vader was altijd aan het tekenen, overal en altijd. Mijn broers Vincent (ja, vernoemd naar dé Vincent van Gogh), Guido en ik waren daardoor ook altijd aan het tekenen en kleuren. De bak dikke stiften van het werk van mijn vader ging ook steevast mee op vakantie. Nu kun je die stiften en vele variaties overal kopen, maar toen was dat nogal een luxe, toen waren wij ‘de-mensen-van-de-dikke-stiften’ zeg maar.

Heb je bewust gekozen voor een leven in en met kunst?

Dorette is begonnen met de schildersopleiding al had ze zich eerst opgegeven voor een textielopleiding. 

‘Ik maakte poppen; met verschillende stoffen werken vond ik toen heerlijk. Maar mijn vriendinnen gingen schilderen dus toen heb ik ook gekozen voor de schildersopleiding.

Ik heb mijzelf vaak de vraag gesteld ‘kan ik het wel zo goed als mijn vader?’

Wat moet ik anders doen dan naar de kunstacademie gaan? Zat ik er omdat mijn vader schilder is? Het ontdekken van wie ik zelf was, was voor mij een heel proces. Ik was toen een jaar of 20.

Een aantal jaren terug heb ik het keramiek ontdekt. Ik maak onder andere vazen en schalen, zowel functioneel als kunstzinnig. Mijn liefde voor de natuur maar ook voor architectuur zie je hierin terug. Mijn werken zijn soms extravagant, barok.’

Je ouders waren vast blij met je keuze voor een kunstzinnige opleiding.

‘Veel van mijn medestudenten moesten thuis hun keuze voor de academie bevechten bij hun ouders. De mening was toen dat je met kunst nu eenmaal niet of lastig je brood kon verdienen. Bij ons thuis was dat totaal geen issue, maar dan nog moet je wel ontdekken wie je nu eigenlijk bent, los van je vader en zijn talent.’

‘Dorette was altijd al aan het kijken, beschouwen, vastleggen. Ze opende laatst haar nieuwste expositie en sprak toen ook over kijken en waarnemen, als basis voor al haar kunstwerken.’

‘Dat kijken ging voor mij automatisch, daar wees je ons altijd op, pap.’ Dorette vervolgt. ‘Wij gingen vroeger met vrienden op vakantie. Zij reden in twee dagen met een bloedgang naar Zuid Frankrijk, wij reden via allerlei weggetjes en dorpjes naar de plaats van bestemming. Om onderweg almaar te kijken naar landschappen, vergezichten, beelden. We stopten om de haverklap en ja, daar hebben we ons wel eens tegen verzet vanaf de achterbank van de auto, maar toch is dat wel de basis voor mijn kunstenaarsbestaan van nu.’

Momenteel ligt de focus van Dorette bij het maken van objecten van keramiek.

‘Ik gaf kinderen tijdens het kinderatelier driedimensionaal les. Ik wilde me bijscholen in 3 dimensionaal werken en raakte helemaal verslaafd aan de keramiek. Had niet te maken met niet meer willen schilderen, maar werken met keramiek gaf toen een enorme creatieve voldoening. Over een half jaar heb ik een expositie in Amersfoort. Hiervoor wil ik toch ook weer gaan schilderen en tekenen.’

Is talent iets waar je mee geboren wordt, Dorette?

‘Talent zit in je, je wordt ermee geboren, het is de kunst om dat talent te ontwikkelen gedurende je leven als je dat wilt, tenminste.’, geeft ze aan. ‘Er zijn genoeg begenadigd kunstenaars die hun talent laten voor wat het is. En talent is maar één onderdeel van succes. Doorzettingsvermogen is misschien nog wel een groter talent om het uiteindelijk te maken als kunstenaar.’

Inspireren jullie elkaar?

Dorette inspireert mij meer dan ik haar, denk ik. De mozaïek- en keramiekwereld is heel anders dan mijn schilderwerk. Ik bewonder haar kunstwerken enorm. Mijn vrouw en ik hebben heel wat objecten van de hand van Dorette gekocht omdat het zo verrekte mooi is.’

‘Het is niet zozeer wat mijn vader maakt, al heb ik heel wat van zijn warme zonnige schilderijen thuis aan de wand hangen, maar meer zijn houding die mij inspireert. Hij is altijd bezig met kunst, hij wil zich blijven ontwikkelen, zelfs op zijn leeftijd. De manier waarop kunst een plek in mijn vaders leven heeft, is wat mij mateloos inspireert. Voor mij is die drive bij hem en nu ook bij mijzelf normaal. Ik sta ook dagelijks in mijn atelier in de tuin, net als hij. We maken verschillende dingen, maar kennelijk is zijn werkwijze iets wat mij bewust of onbewust geïnspireerd heeft het net zo aan te pakken.’

Wat is de overeenkomst in jullie manier van werken?

 ‘Mijn vader werkt echt naar en vanuit de natuur, ik ook maar niet alleen op die manier. Ik zie ook in een museum of op straat beelden, vormen en inspiratie om vervolgens mee aan de slag te gaan. Ik maak soms foto’s en denk ‘dan daar kan ik wel wat mee!

We werken beiden niet conceptueel, we starten met een kunstwerk en zien wel wat daaruit voortkomt. We werken allebei op basis van waarneming, mijn vader gaat bijvoorbeeld echt buiten zitten om ideeën en inspiratie op te doen.’

 ‘Dit weekend gingen Wil en ik boodschappen in Heiloo doen. Het weer en het zonlicht waren zo mooi. Dan wil ik echt even op het bankje zitten bij de Witte Kerk. Dat is eindeloos genieten van de bomen met de bladeren in mooie herfstkleuren, de gevallen bladeren op de grond. Het zonlicht door de takken, fantastisch. De natuur is elke dag anders. En dan komt vanzelf de zin om te schilderen.’

Wat is je mooiste werk, Jan, of bestaat zoiets niet? 

‘Het schilderij ‘De muze’ vind ik een topwerk qua kleur, licht, sfeer en compositie . Ik kijk er iedere dag naar. Bij een mooiste werk klopt alles gewoon. Het gevoel, het licht en het moment van toen…Het schilderij heeft een mooie plek in de gang gekregen. Daarnaast heb ik ook veel geschilderde en getekende portretten gemaakt, die vind ik ook allemaal mooi..’

Is je laatste werk altijd je beste werk, net zoals muzikanten hun laatste album altijd het best vinden, Dorette?

‘Makkelijke vraag, maar een moeilijk antwoord. Waar ik nu mee bezig ben, vind ik heel gaaf en mooi. Momenteel maak ik lampen van takken, planten en bladeren die ik inpak in gipsverband, Ook heb ik een aantal objecten met dunne stukjes klei gemaakt bijvoorbeeld vazen in een open, klassieke vorm. Als kunstenaar denk je over je laatste werk dit gaat het worden, nu word ik echt die kunstenaar. Daarom geef je ook nooit op en ga je altijd door met ontwerpen en maken.’

Die moderne kunst van je dochter, kun je dat waarderen, Jan?

Wat zij nu maakt, heb ik nooit eerder gezien, ik ben razend enthousiast. Een openbaring die lampen, heel origineel.’

Hebben je een goede tip voor aankomend kunstenaars, Dorette?

‘Als je weet dat je teken- of schilderstalent hebt en je wilt er iets mee bereiken, het ontwikkelen, ga het dan doen, gewoon heel veel doen. Tekeningetjes maken, krabbelen. Je moet contact met je talent en je papier maken of zoals ik met klei of keramiek. Zin máken om in een atelier te staan en dat hoeft echt niet de hele dag.’

Is talent een oergevoel dat niet te temperen valt?

‘Op de Academie zaten heel talentvolle mensen die hun talent niet hebben ingezet voor een leven in de kunst. Talent is ook maar één aspect van het kunstenaarschap.’

Jan vervolgt. ‘Talent is geluk hebben, zo ervaar ik dat. Wees jezelf en teken, schilder of klei wat je echt leuk vindt. Zoek dat kind in jezelf op. Fantaseer erop los, dat doe ik op mijn leeftijd met al die ervaring ook nog steeds. Ik bedenk bijvoorbeeld dat dit atelier in Frankrijk staat, tussen de lavendelvelden. Die fijne droomwereld eromheen creëer ik zelf, een beetje extra joie de vivre, dat kan nooit kwaad. Een onderdeel van mijn talent is dat ik beelden, een sfeer kan vastleggen in mijn geheugen tot ik ze nodig heb bij het tekenen. Dan komt alles er als een waterval uit. Het verbaast me nog dagelijks.’

‘Klopt, mijn vader heeft een fabelachtig geheugen, hij begrijpt er zelf nog steeds niets van.’

Jan is 92 jaar geleden in Berkhout geboren. Vanaf 1963 woont hij in Heiloo, Dorette is in Heiloo geboren. De binding met Heiloo, zie we die terug in jullie kunstwerken?

‘Heiloo en de natuur in en rondom Heiloo vind je zeker terug in mijn schilderijen. Vooral in de winter trek ik de polder in. Dan ga ik zitten en tekenen. Alleen als het beeld heel technisch is, neem ik een paar foto’s, want het moeten wel kloppen.’

In het werk van Dorette zien we haar geboorteplaats Heiloo niet veel terug.

‘Ik kom hier heel graag, ik houd van het bos en het strand, het land vind ik heerlijk, maar het is niet dat ik in mijn werken plekken in en rondom Heiloo vastleg.’

Jullie zijn zichtbaar heel hecht, wat is een mooie eigenschap van elkaar?

‘Mijn vader kan zo intens genieten van kleuren bijvoorbeeld, in elk seizoen ziet hij de mooiste kleurenpaletten. Ook in het dagelijks leven is het een levensgenieter, hij wordt het liefst 125 jaar. Hij heeft nog zoveel plannen..’

‘Dorette is superlief voor iedereen en heel trouw aan vriendinnen en familie. Ze ziet dat zelf niet als een verdienste, maar als iets wat ze leuk vindt om te doen. Dat vind ik een mooie eigenschap van haar. En ze is heel creatief en heeft lef, durft dingen aan te pakken die ze nog niet eerder heeft gedaan, zoals de kunst die ze momenteel maakt.’

Welke kunstenaar zou je willen ontmoeten, Jan?

‘Natuurlijk Van Gogh, voor mij de bron der bronnen als het gaat om de teken- en schilderkunst. Al las ik dat het geen makkelijke man was. Hij had met iedereen ruzie. Ik zou met hem op een bankje willen zitten, in alle rust. Kijken, waarnemen en dan maar even niets vragen. Of Paul Cézanne, een Franse kunstschilder, Pierre Bonnard, ook een Franse schilder of Willem Oepts, een uitgesproken colorist. Willem den Ouden, die zoveel prachtige tekeningen heeft gemaakt van de rivieren in de Betuwe. Sam Drukker, een virtuoos op het gebied van portretten tekenen/schilderen. Hij exposeert nog regelmatig, die zou ik ook graag een paar vragen willen stellen.’

En wie zou dat voor jou zijn, Dorette?

‘Iemand als Richard Serra met zijn imposante staalwerken. Of Folkert de Jong uit Egmond aan Zee. Hij is bekend vanwege het gebruik van onder andere isolatiematerialen voortgekomen uit de oorlogsindustrie. Of Marlene Dumas, een geweldige schilderes.

Dumas’ stijl leunt aan tegen het expressionisme en de conceptionele kunst.

Ik zou reuze nerveus zijn om ze te ontmoeten, als kunstenaars onder elkaar. Dan zou ik willen weten hoe zijn te werk gaan, hoe zij dingen aanpakken. En als ik ze dan toch spreek, vragen om een dagje mee te draaien!’

Een toekomstvraag, het is bijna 2023. Wat doen jullie over 5 jaar?

‘Ik ben nu 92 en ik hoop dat ik over 5 jaar nog leef en dat mijn werken nog beter en intenser zijn geworden, daar droom ik van. Ik wil stoppen en denken ‘potverdorie, dit is het einde, maar wat ben ik trots op wat ik heb gemaakt! Het blijven dromen en geloven in beter, anders en meer zoals ik eerder benoemde, is de motor van een kunstenaar, je kunt niet ontwikkelen zonder die mateloze fantasiewereld.’

Je hebt nog maar met één oog zicht, wat doet dat met een tekenaar?

‘Het is een nachtmerrie om niet meer te kunnen tekenen zoals vroeger. Ik maakte graag kinderportretten, maar dat is niet meer mogelijk. Schilderen gaat nog wel, de afstand naar het doek is dan groot genoeg om het schilderwerk goed te zien.’

En nu de hamvraag, ben je pas een goede kunstenaar als je veel werk verkoopt? 

‘Mijn vader verkoopt zijn werken heel goed, altijd al. Hij is blij dat mensen zijn werken waarderen. Of je dan een goede schilder bent? Dat laten we aan anderen over.

Hij doet makkelijker afstand van zijn portretten dan van zijn schilderijen . Die komen zo uit zijn hart. Mijn vader exposeert al jaren ook regelmatig een aantal werken in de Kapberg, Egmond aan den Hoef.’

‘Als ikzelf nieuw werk heb gemaakt, duurt het even voordat ik er afstand van kan doen. Ik wil er eerst zelf goed naar gekeken hebben, het een aantal keer geëxposeerd hebben voordat ik er een prijskaartje op plak. En soms moet ik echt verkopen, omdat mijn atelier in Amersfoort vol staat. Mijn werken zijn te zien op beurzen in winkels en galeries en tijdens korte exposities zoals in de Witte Kerk in Heiloo in mei dit jaar. Het licht in die kerk is zo prachtig.. ‘

Nationale Keramiekprijs

Dorette dingt dit jaar mee naar De Nationale Keramiekprijs, een gloednieuwe wedstrijd voor keramisten in Nederland en kunstenaars die met klei werken. Haar inzending is

Undress a vase gemaakt van keramiek en glazuur tegellijm. Stemmen op haar vaas kan nog via www.nationalekeramiekprijs.nl. De prijsuitreiking volgt hoogstwaarschijnlijk op

Art Eindhoven op 4 en 5 februari 2023.

Wilt u werken van Dorette Giling bekijken? Dat kan! Van 15 tot en met 25 juni 2023 exposeert Dorette in Het Rietveld paviljoen Zonnehof 8 3811ND Amersfoort.

Op haar website www.dorettegiling.nl ziet u een mooie compilatie van haar werken in opdracht van onder andere gemeenten, architecten en bejaardencentra.

Jan Giling, trots kunstenaar in zijn atelier in Heiloo

Bedrijf Belicht

Sport

Regio

Digitale krant